Spor diş hekimliği , diş hekimliği bilimi içerisinde gelişmekte olan bir alandır ve spor kaynaklı dental travmaların önlenmesini ve tedavisini içerir. Birçok sportif aktivite sırasında orofasiyal travmalar oluşabilmekte ve dental bölge bu travmalardan sıklıkla en çok etkilenen bölge olmaktadır. Bu travmatik yaralanmaların estetik, fonksiyonel, psikolojik ve ekonomik yönü göz önüne alındığında, korunma ve erken tedavinin önemi ortaya çıkmaktadır. Spor kaynaklı dental yaralanmaların insidansını azaltmak ancak atletlerin, koçların ve spor organizasyonlarının bu konu ile ilgili bilgilendirilmeleri ile mümkün olabilir. Amatör veya profesyonel olsun, tüm sporcular ağız ve yüz koruyucu başlıklar gibi koruyucu ekipmanlar konusunda bilgi sahibi olmalıdır.
Spor Diş Hekimliği sporcu sağlığı
Özellikle temas içeren sporlarda (futbol, basketbol) maksillofasiyal travmalar ile sıklıkla karşılaşılabilmekte, bu tip travmalar ile amatör veya profesyonel düzeyde sporcu sağlığı olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Dental yaralanmalar ise, spor aktiviteleri sırasında ortaya çıkabilecek en sık görülen maksillofasiyal yaralanma tipidir. Travmatik yaralanmaların genel olarak estetik, fonksiyonel, psikolojik ve ekonomik sonuçları göz önüne alındığında, kapsamlı değerlendirme ve koruyuculuk ön plana çıkmaktadır. Spor Diş Hekimlinin önemi, sporcuların hızlı ve etkin şekilde değerlendirilmesi ve gerekli yönlendirmelerin ve tedavilerin yapılması sporcu sağlığı açısından büyük onem taşır.
Sporla ilişkili maksillofasiyal ve/veya dental travma insidansının azaltılması, sporcuların ve spor organizasyonlarının sporla ilişkili maksillofasiyal yaralanmaların sıklığı, şiddeti ve çözüm yöntemleri ile ilgili eğitimine bağlıdır. Amatör veya profesyonel düzeyde olsun, sporcular, uygun şekilde ağız koruyucuları, kasklar ve yüz koruyucuları gibi temel koruyucu apareylerin giyilmesi dahil olmak üzere, önleme yöntemlerinden haberdar olması büyük önem taşımaktadır. Spor dishekimligi de spor yaralanmalarında maksillofasiyal ve dental travmaların değerlendirilmesi, önleme yöntemleri ve sporcunun doğru yönlendirilmesi ve hızlı tedavisi ile ilgilenen bir bilim alanıdır.
SPOR YARALANMALARINDAN KORUYUCU YÖNTEMLER
Ağız koruyucularının kontakt sporlarda dental yaralanmaları %90’a kadar azalttığı bildirilmiştir.
Bu güne kadar kullanılagelmiş ağız koruyucuları şu şekilde sınıflandırılmaktadır:
- Kullanıma hazır olanlar (Stock)
- Ağızda şekillendirilebilen tipler
- Kişiye özel hazırlanan (custom made)
Günümüzde ağız ve yüz koruyucular, dental yaralanmaların önlenmesi için kullanılabilecek en uygun yöntemler olarak görünmektedir ve kuvvetle önerilmektedir. Literatüre bakıldığında, spor tipleri, sporcu özellikleri, yaralanma tipleri ve sebepleri de öngörülerek, ağız ve yüz koruyucularının etkinliğinin değerlendirilmesi ve geliştirilebilmesi için çalışmalara ihtiyaç vardır. Hangi spor dalında, hangi tip yaralanmaların ne sebeple oluştuğu bilinirse, buna uygun koruyucu önlemler geliştirilebilir. Ek olarak, yasal düzenlemeler ile daha etkin bir şekilde uygulanarak, yaralanmalar azaltılabilir. Federasyonların, koçların ve oyuncuların bilgilendirilmesi ve diş hekimlerinin bu konuda aktif rol alması, spor yaralanmalarının ortaya çıkmasının engellenmesi adına etkili bir yoldur.
