Dişlerinizi farkında olmadan sıkıyor ya da gece boyunca gıcırdattığınızı mı düşünüyorsunuz? Bu durum bruksizm olarak bilinir ve sanıldığından çok daha yaygındır. Özellikle stres, anksiyete ve bazı uyku bozuklukları, ayrıca yüksek yapılmış bir kaplama ya da dolgular, süt dişlenmeden daimi dişlenmeye geçildiği dönemlerde dişler ve çeneler arasındaki ilişkinin farklılaşması, hatalı dil pozisyonları vb. diş sıkma alışkanlığının başlıca nedenleri arasındadır.

Bu blog yazısında, diş sıkma (bruksizm) nedir, neden olur, nasıl anlaşılır ve en etkili tedavi yöntemleri nelerdir gibi sıkça sorulan soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.

Bruksizm (Diş Sıkma) Nedir?

Bruksizm, kişinin uyanıkken ya da uykudayken dişlerini bilinçsizce sıkması veya gıcırdatması durumudur. Arada sırada diş gıcırdatmak genellikle zararsızdır, ancak bu durum düzenli hale geldiğinde:

• Dişlere ve özellikle diş minesine zarar verebilir,
• Çene kaslarını yorabilir,
• Baş ve boyun ağrısına ve temporomandibular eklem (TME) problemlerine yol açabilir.

Bruksizm Türleri Nelerdir?

Bruksizm iki ana gruba ayrılır:

Uyanık Bruksizmi (Gündüz Diş Sıkma)

Genellikle stres, kaygı veya aşırı odaklanma durumlarında ortaya çıkar. Kişi gün içinde farkında olmadan çenesini sıkar.

Hatalı ve yüksek yapılmış kaplama ve dolgulara adapte olmaya çalışırken diş sıkma alışkanlığı geliştirilebilir,

Uyku Bruksizmi (Gece Diş Gıcırdatma)

Uyku sırasında, kişinin farkında olmadan dişlerini gıcırdatması ya da sıkmasıdır. Bu durum bir tür uykuyla ilişkili hareket bozukluğu olarak kabul edilir.

Ek olarak, bruksizm:

• Birincil Bruksizm: Altta yatan tıbbi bir durum olmadan ortaya çıkar.
• İkincil Bruksizm: Nörolojik hastalıklar veya ilaçların yan etkisi gibi başka bir sağlık sorunuyla ilişkilidir.

Diş Sıkma Neden Olur?

Bruksizmin ortaya çıkmasında birçok farklı faktör rol oynayabilir:

Stres ve Anksiyete

Aşırı kafein tüketimi (günde 6 fincandan fazla)

Alkol ve sigara kullanımı

Bazı antidepresan ve psikiyatrik ilaçlar

Ailede diş gıcırdatma öyküsü

Uyku apnesi, Parkinson, epilepsi, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu gibi tıbbi durumlar

Hatalı yapılmış dolgu ve kaplamalar

Diş Sıkma (Bruksizm) Belirtileri Nelerdir?

Bruksizm genellikle gece ortaya çıktığı için birçok kişi bu durumu fark etmez. Ancak aşağıdaki belirtiler varsa diş sıkma problemi yaşıyor olabilirsiniz:

Aşınmış veya kırılmış dişler

Diş minesi kaybı

Sabahları çene kaslarında sertlik veya ağrı

Kulak ağrısına benzer çene ağrısı

Baş ağrısı (özellikle şakaklarda donuk ağrı)

Diş hassasiyeti

Yanağın iç kısmını ısırma

Çene açma-kapama hareketlerinde kısıtlılık

Çene ekleminde tıklamalar, çıtırtı sesleri veya çenenin kilitlenmesi

Diş Sıkma (Bruksizm) Tedavi Yöntemleri

Ağız Koruyucuları (Gece Plağı)

Gece plağı, uyurken dişlerin birbirine sürtünmesini önler ve çene kaslarını korur. Diş hekiminiz tarafından kişiye özel olarak hazırlanır.

Alerjiniz varsa (örneğin reçineye), kullandığınız malzeme hakkında hekiminizi bilgilendirin.

Diş Düzeltme (Ortodontik Tedavi)

Bazı durumlarda, çene kapanışındaki bozukluk (maloklüzyon) bruksizme neden olabilir. Bu durumda diş telleriyle tedavi gerekebilir.

Stres Yönetimi

Stres, diş sıkmanın en yaygın nedenlerinden biridir. Bu yüzden aşağıdaki yöntemler etkili olabilir:

Psikolojik danışmanlık

Meditasyon ve nefes egzersizleri

Yoga veya düzenli egzersiz

Kas gevşetici ilaçlar (doktor kontrolünde)

Antipsikotik ilaçların kısa bir süre diş sıkma alışkanlığını azalttığı ama sonrasında daha da şiddetlendirdiği bildirilmiştir.

Uyku Hijyeninin İyileştirilmesi

İyi bir gece uykusu, REM UYKUSUNUN kaliteli olması gibi, diş sıkma sorununu hafifletebilir. Uyku kalitesini artırmak için:

Yatak odasını karanlık ve sessiz tutun.

Uyumadan önce ekran kullanımını azaltın.

Kafeinli ve alkollü içecekleri akşam saatlerinde sınırlayın.

Botulinum Toksin ile Tedavi

Botulinum toksin enjeksiyonları, çene kaslarının kasılmasını geçici olarak engelleyerek diş sıkma semptomlarını hafifletebilir. Genellikle ciddi bruksizm vakalarında ve diş sıkma alışkanlığınız henüz yeni başlamışsa tercih edilebilir. Ancak kesin ve net bir tedavi yöntemi değildir. Diş sıkmaya neden olan etkeni ortadan kaldırmak en doğru ve öncelikli tedavi yöntemidir.

Uyku Apnesi ile İlişkili Bruksizm Tedavisi

Uyku apnesi bruksizmin bir nedeni olabilir. Apne cihazı veya alt çeneyi öne doğru pozisyonlayan cihazların kullanımı, hem apneyi hem de diş sıkmayı azaltabilir.

Splint Tedavisi

Stabilizasyon splinti; çene pozisyonunu ve eklem uyumunu iyileştirmeye yönelik kullanılır. Alt ve üst dişler arasında düzgün bir temas yüzeyi oluşturarak çene kaslarının daha dengeli çalışmasını sağlar.

Genellikle gece ve gündüz takılır, hatta yemek yemek de dahil tüm günlük aktiviteler splint ile yapılır. Minimum 3 ay  maksimum 6 ay ya da daha fazla kullanım süresi boyunca splint belirli aralıklarla doktorunuz tarafından uyumlanır. Tedavinin bitiminde çeneler ve dişler arasındaki ilişkinin değişimine bağlı olarak ya protezler yenilenir ya da ortodontik tedavi ile dişler yeni ilişkiye göre yeniden dizilir.

Sonuç: Diş Sıkmayı Göz Ardı Etmeyin

Bruksizm, sadece dişlerinize değil, genel yaşam kalitenize de zarar verebilecek bir rahatsızlıktır. Belirtileri fark ettiğiniz anda bizlere danışabilir randevu oluşturarak ön görüşme sağlayabilirsiniz.